نظام درسی و مقاطع تحصیلی در حوزه های علمیه

بهتر است بدانید که نظام درسی و مقاطع تحصیلی در حوزه های علمیه کاملا متفاوت از نظام درسی و مقاطع دانشگاهی است
حوزه از سوم راهنمایی به بالا طلبه می پذیرد البته با امتحانی که شبیه به کنکور و سراسری برگزار می شود و برگزیدگان بسته به اولویت انتخاب در شهرهای مختلف مشغول علوم دینی می شوند
البته لازم به ذکر است که داوطلبان فوق دیپلم تا دکترا که مایل به تحصیل در حوزه های علمیه باشند، نیازی به امتحان ورودی ندارند و با یک مصاحبه پذیرفته می شوند

در حوزه های علمیه سه نظام درسی در سه مقطع ارائه می شود
1- مقدمات
2- سطح
3- خارج
دوره اول که مقدمات نام دارد 6 سال طول می کشد که به آن سطح یک می گویند. این 6 سال اصطلاحا به 6 پایه تحصیلی تعبیر می شود که هر پایه کتابهای مخصوص به خود را دارد و کسی که مقدمات را تمام کند مدرک فوق دیپلم می گیرد
دوره دوم که سطح نام دارد شامل چهار پایه از هفتم تا دهم است که اصطلاحا به سطح دو معروف است. پایان پایه نهم مدرک لیسانس و پایان پایه دهم مدرک فوق لیسانس ارائه می شود
از پایه یازدهم حوزه مراحل عالی تحصیلی تازه شروع می شود که از آن به عنوان درس خارج تعبیر می شود و تقریبا سقف مشخصی ندارد و به تلاش جدیت استعداد ظرفیت و قابلیت فرد بستگی دارد زیرا بعضی ها پس از 7 سال و بعضی ها پس از 15 سال به درجه اجتهاد می رسند. البته رسیدن به این درجه بسیار سخت تر از آن است که قابل بیان باشد و از هزاران طلبه فقط چند نفری به این درجه نائل می شوند و این درجه توسط اساتید مجرب و بزرگوار حوزه که قبلا به عنوان مقدس آیت اللهی رسیده اند بعد از چندین مرحله امتحان تأیید می شود

بر خلاف دانشگاه ها که دانشجویان را در مدارجی دانش آموخته ( فارغ التحصیل ) می سازد، در حوزه هیچگاه تحصیل علم تمام نمی شود و درس و مباحثه و تحقیق و تلاش پایانی ندارد و اگر کسی پس از قریب به 20 سال تلاش مداوم به درجه اجتهاد رسید؛ اگر از نظر معنوی و معرفتی به مراحل بالایی رسیده باشد، آرام آرام وارد مراحلی می شود که قدرت استنباط و استخراج احکام را بدست آورده و بر نظرات علمای قدیم و جدید احاطه کامل پیدا می کند و بر معانی احادیث و روایات تسلط می یابد و در علوم قرآنی یگانه دهر می شود و همانطوری که از هزاران طلبه فقط چند نفری مجتهد می شوند، از ده ها مجتهد نیز فقط یکی دو نفر آیت الله و مرجع تقلید می شوند که این نشان دهنده سختی راه است
تحصیلات رسمی در حوزه با مرجعیت پایان می پذیرد اما این به معنای بسته شدن در تحقیق و پژوهش و علم آموزی نیست زیرا هر لحظه امکان دارد که این مرجع تقلید از روایات و احادیث مطلب خاصی را استخراج کند و بر اساس آن مطلب خاص آرا و نقادی و تحقیق جدیدتری آغاز شود و لذا باب علمی جدیدی باز شود